Eem Formatie

NUEE

Formeel (Zagwijn 1961). Bijgewerkt (Doppert et al. 1975; Bosch et al. 2003).

Grijs matig fijn tot zeer grof zand (150-420 µm), veelal kalkhoudend, met mariene schelpen en plaatselijk schelpenlagen. Donkergrijze tot groengrijze klei, veelal kalkhoudend, met mariene schelpen en plaatselijk schelpenlagen. In mindere mate schelpenbanken, diatomiet.

In voormalige glaciale bekkens, opeenvolging van ondiep zoetwater (lokaal diatomiet) naar brakwater (organische siltige klei) naar open marien (schelphoudend zand en klei), aangestuurd door zeespiegelrijzing, gevolgd door hernieuwd brakwater en ondiep zoetwater, aangestuurd door verondieping en verlanding als gevolg van zeespiegeldaling en sedimentatie (Cleveringa et al. 2000; Van Leeuwen et al. 2000; De Gans et al. 2000). Elders, vooral offshore, veelal open (ondiep) marien.

Lokaal diatomiet of gyttja aan basis. Geleidelijke overgang naar glaciolacustriene klei (Laagpakket van Uitdam, Formatie van Drente). Scherp contact met keileem (Laagpakket van Gieten, Formatie van Drente), schelpenarme fluviatiele afzettingen (Formaties van Kreftenheye (Laagpakket van Twello), Urk en Sterksel), of Neogene sedimenten (mariene Formaties van Oosterhout, Rupel en Dongen, fluviatiele Formatie van Waalre).

Sterk variabel. Veelal, scherp en discordant contact met doorgaans kalkloos periglaciaal eolisch en beekzand, grove fluviatiele geulafzettingen (Formatie van Kreftenheye), of getijgeulafzettingen (Formatie van Naaldwijk). Geleidelijke tot diffuse overgang naar fluviatiel omgewerkt zeezand uit de Eem Formatie (Laagpakket van Ockenburg, Formatie van Kreftenheye) of getijzand en -klei (Formatie van Naaldwijk). Lokaal, geleidelijke overgang of scherp contact met veen uit Eemien en Weichselien (Formatie van Woudenberg) of scherp contact met Holoceen veen (Basisveen Laag, Formatie van Nieuwkoop).

Tot 70 m in glaciale bekkens. Elders tot 15 m dik.

Continu in glaciale bekkens, discontinu daarbuiten.

Noordzee: Eem Formation (gekarteerd in samenspraak met de Britse Geologische Dienst; Cameron et al. 1989); VK: ?; DUI: niet onderscheiden; BEL: Formatie van Oostende (Dolffus 1884; Paepe 1965).

Laat Pleistoceen (Eemien).

Vernoemd naar de Eem rivier, naamgever van het Eemien, een door Harting (1874; 1875) geïntroduceerde etage van het Pleistoceen.

Geen. Veen dat oorspronkelijk tot de Eem Formatie werd gerekend, is nu onderdeel van de Formatie van Woudenberg. Fluviatiel of estuarien omgewerkt zand uit de Eem Formatie wordt nu onderscheiden als het Laagpakket van Ockenburg (Formatie van Kreftenheye).

Wim Dubelaar (2018), Sytze van Heteren (2019).

Bosch, J.H.A., Busschers, F.S., Weerts, H.J.T. 2003. Beschrijving lithostratigrafische eenheid. Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO. Utrecht.

Cameron, T.D.J., Schüttenhelm, R.T.E., Laban, C. 1989. Middle and Upper Pleistocene and Holocene stratigraphy in the southern North Sea between 52° and 54° N, 2° to 4° E. In: Henriet, J.P. De Moor, G. (eds.): The Quaternary and Tertiary geology of the Southern Bight, North Sea. Brussels, Belgian Geological Survey, 119-135.

Cleveringa, P., Meijer, T., Van Leeuwen, R.J.W., De Wolf, H., Power, R., Lissenberg, T., Burger, A.W. 2000. The Eemian stratotype locality at Amersfoort in the central Netherlands: a re-evaluation of old and new data. In: Van Kolfschoten, Th., Gibbard, P.L. (eds.): The Eemian - local sequences, global perspectives. Geologie en Mijnbouw / Netherlands Journal of Geosciences 79, 197-216.

De Gans, W., Beets, D.J., Centineo, M.C. 2000. Late Saalian and Eemian deposits in the Amsterdam glacial basin. In: Van Kolfschoten, Th., Gibbard, P.L. (eds.): The Eemian - local sequences, global perspectives. Geologie en Mijnbouw / Netherlands Journal of Geosciences, 79, 147-160.

Dollfus, G. 1884. Le terrain quaternaire d’Ostende et le Corbicula fluminalis. Annales de la Societé royale malacologique de Belgique, 19, M28-54.

Doppert, J.W.Chr., Ruegg, G.H.J., Van Staalduinen, C.J., Zagwijn, W.H., Zandstra, J.G. 1975. Formaties van het Kwartair en Boven-Tertiair in Nederland. In: Zagwijn, W.H., Van Staalduinen, C.J. (eds.): Toelichting bij geologische overzichtskaarten van Nederland. Rijks Geologische Dienst, Haarlem, 11-56.

Harting, P. 1874. De bodem van het Eemdal. Verslag Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeling N, II, deel VIII: 282-290.

Harting, P. 1875. Le système éemien. Archives Néerlandaises Sciences Exactes et Naturelles de la Societé Hollandaise des Sciences (Harlem), 10, 443-454.

Paepe, R. 1965. On the presence of Tapes senescens in some borings of the coastal plain and the Flemish Valley. Bulletin de la Societé belge de Géologie, 74, 249-254.

Van Leeuwen, R.J.W., Beets, D.J., Bosch, J.H.A., Burger, A.W., Cleveringa, P., Van Harten, D., Herngreen, G.F.W., Kruk, R.W., Langereis, C.G., Meijer, T., Pouwer, R., De Wolf, H. 2000. Stratigraphy and integrated facies analysis of the Eemian in Amsterdam-Terminal. In: Van Kolfschoten, Th., Gibbard, P.L. (eds.): The Eemian – local sequences, global perspectives. Geologie en Mijnbouw / Netherlands Journal of Geosciences 79 (2-3), 161-196.

Zagwijn, W.H. 1961. Vegetation, climate and radiocarbon datings in the Late Pleistocene of the Netherlands. Part I: Eemian and Early Weichselian. Mededelingen van de Geologische Stichting, Nieuwe Serie 14, 15-45.